देशातील एक कोटीहून अधिक केंद्रीय कर्मचारी आणि पेन्शनधारक सध्या 8 व्या वेतन आयोगाच्या स्थापनेची वाट पाहत आहेत. या आयोगाचं मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे कर्मचार्‍यांच्या पगार आणि निवृत्ती वेतनवाढीबाबत केंद्र सरकारला एक अहवाल सादर करणं. 8 व्या वेतन आयोगाच्या स्थापनेच्या चर्चांना गेल्या काही महिन्यांपासून चांगलीच वाव मिळालेली आहे. लोकसभा निवडणुकीच्या आधीही या विषयावर अनेक चर्चा होत होत्या, आणि लोकसभेची निवडणूक जवळ येत असताना हे स्पष्ट होतं की, सरकार या बाबतीत लवकरच निर्णय घेईल. पण, त्या वेळी सरकारकडून याबाबत निर्णय घेतला गेला नाही.
8 व्या वेतन आयोगाच्या स्थापनेसाठी सरकारचं टायमिंग
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखालील सरकारने 2024 च्या लोकसभा निवडणुकीच्या आधी 8 व्या वेतन आयोगाच्या स्थापनेबाबत काही ठोस घोषणाही केली होती. मात्र, त्या वेळी सरकारकडून यावर कोणतीही ठोस घोषणा करण्यात आलेली नाही. केंद्रीय कर्मचारी आणि पेन्शनधारकांकडून हा विषय खूपच गाजवला गेला. आगामी 2024 च्या लोकसभा निवडणुकीची दृष्टिकोन ठेवून 8 व्या वेतन आयोगाची घोषणा होईल, अशी अनेक लोकांची अपेक्षा होती. पण यावर कोणतंही ठोस निर्णय घेण्यात आलेला नाही.
आता, तरीही या विषयावर चर्चा सुरूच आहे, आणि केंद्र सरकारच्या अर्थसंकल्पाच्या सादरीकरणासोबत यावर काही मोठा निर्णय होण्याची शक्यता आहे. ज्या आयोगाच्या स्थापनेसाठी सगळं देश भर राहिलं आहे, त्याची घोषणा पंतप्रधान नरेंद्र मोदी कधी करतील याची सर्वांचेच लक्ष लागले आहे.
8 व्या वेतन आयोगाचे महत्त्व
8 व्या वेतन आयोगाची स्थापना केल्यास देशातील सरकारी कर्मचारी आणि पेन्शनधारकांच्या जीवनमानात मोठा बदल होईल. सध्या, अनेक सरकारी कर्मचारी आणि निवृत्त कर्मचारी आपल्या पगारातील सुधारणा आणि निवृत्ती वेतनाच्या वाढीची अपेक्षा करत आहेत. हे बदल नक्कीच त्यांच्या जीवनात आर्थिक स्थिरता आणू शकतात. 8 व्या वेतन आयोगाच्या स्थापनेनंतर त्यांच्या पगारात वाढ होणार असली तरीही, त्यासाठी एक प्रदीर्घ कालावधी लागेल, कारण 8 व्या वेतन आयोगाचा अहवाल 2026 पासून लागू होणार आहे.
आर्थिक वर्ष 2025-26 मध्ये लागू होणारा 8 वा वेतन आयोग म्हणजेच 2026 मध्ये कर्मचारी आणि पेन्शनधारकांना पगाराच्या मोठ्या वाढीचा फायदा मिळणार आहे. या आयोगाच्या स्थापनेसाठी सरकारने 1 फेब्रुवारी 2025 च्या केंद्रीय अर्थसंकल्पावर विचार करणं अपेक्षित आहे.
7 व्या वेतन आयोगाच्या परिणामांची मागोवा
आता, 8 व्या वेतन आयोगाच्या शक्यतांवर चर्चा करत असताना, 7 व्या वेतन आयोगाच्या परिणामांकडेही लक्ष देणं आवश्यक आहे. 7 व्या वेतन आयोगाच्या अंमलबजावणीपूर्वी, कर्मचार्‍यांचे मूळ वेतन जास्तीत जास्त 7,000 रुपये होते. मात्र 7 व्या वेतन आयोगात फिटमेंट फॅक्टर 2.57 पर्यंत वाढवण्यात आला. यामुळे, मूळ वेतन 18,000 रुपयांवर पोचलं.
7 व्या वेतन आयोगाच्या लागू होण्यामुळे अनेक सरकारी कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या पगारात तिन्ही गुणात्मक सुधारणा अनुभवायला मिळाल्या. त्याचप्रमाणे, कर्मचार्‍यांना डीए म्हणजेच महागाई भत्ता आणि इतर भत्त्यांचा फायदा झाला. या भत्त्यांमुळे, त्यांचा वास्तविक पगार त्याहून अधिक झाला.
8 व्या वेतन आयोगाच्या संभाव्य पगारवाढीचा अंदाज
सध्याच्या परिस्थितीत, 8 व्या वेतन आयोगाच्या अंमलबजावणीसाठी फिटमेंट फॅक्टर 2.86 असण्याची शक्यता आहे. जर हे खरे ठरले तर, कर्मचार्‍यांचे मूळ वेतन सुमारे 18,000 रुपयांवरून 51,480 रुपये होईल. याचा अर्थ, पगारातील वाढ सुमारे तीनपट होईल. या प्रमाणे, 8 व्या वेतन आयोगाच्या अंमलबजावणीमुळे एक मोठी वेतनवाढ होईल. यामध्ये महागाई भत्ता, गृहभत्ता, इतर भत्ते आणि पेन्शन यांचा समावेश असेल. त्यामुळे, पगाराव्यतिरिक्त कर्मचारी त्यांच्या इतर लाभांचा फायदा देखील घेऊ शकतील.
तसंच, पेन्शनधारकांना देखील मोठा फायदा होणार आहे. सध्या किमान पेन्शन 9,000 रुपये आहे, जी फिटमेंट फॅक्टर 2.86 मध्ये 25,740 रुपये होईल. त्यामुळे निवृत्त कर्मचार्‍यांनाही त्यांच्या मासिक पेन्शनमध्ये सुधारणा होईल.
किमान वेतन आणि पेन्शन यामधील वाढ
8 व्या वेतन आयोगात फिटमेंट फॅक्टर 2.86 च्या आधारे, किमान वेतन व पेन्शनमध्ये एक महत्त्वपूर्ण वाढ होईल. किमान वेतन 18,000 रुपये असल्यास, ते 51,480 रुपये होईल. याचप्रमाणे, पेन्शन देखील 9,000 रुपयांवरून 25,740 रुपये होईल.
यामध्ये महागाई भत्त्याचा समावेश झाल्यास, वास्तविक पगार आणि पेन्शन यामध्ये आणखी वाढ होईल. महागाई भत्ता वाढल्यानंतर पगार आणि पेन्शन कमी पडतील. काही विश्लेषकांच्या मते, 8 व्या वेतन आयोगामुळे सरकारी कर्मचार्‍यांची आर्थिक स्थिती एकदम सुधारेल.
सरकारचा दृष्टिकोन
सरकारने यावर्षीच्या अर्थसंकल्पात 8 व्या वेतन आयोगाची स्थापना करण्याची घोषणा केली की नाही यावर अनेक तर्क वितर्क होते. एकंदरीत, कर्मचार्‍यांना पेन्शनवाढ, पगारवाढ याबाबत अधिक प्रोत्साहन मिळावे, हे सरकारच्या प्राथमिकतेत असावं. मात्र यावर काही वेळ घेतल्याने सरकार आपल्या धोरणावर विचार करत आहे.
एकंदर 8 व्या वेतन आयोगाच्या प्रभावाचा अंदाज
अशा प्रकारे 8 व्या वेतन आयोगाच्या स्थापनेनंतर सरकारी कर्मचारी आणि निवृत्त कर्मचारी यांना पगारवाढ आणि पेन्शनमध्ये मोठी वाढ होईल. फिटमेंट फॅक्टरच्या आधारे कर्मचारी आणि पेन्शनधारकांना आर्थिक फायद्याचे मोठे प्रमाण मिळेल. यामुळे त्यांची जीवनशैली सुधारेल, तसेच सरकारची आर्थिक धोरणे देखील यावर प्रभावी होऊ शकतात.
अखेर, यावर सत्ताधारी पक्षाच्या पातळीवर निर्णय घेतला जाईल. 8 व्या वेतन आयोगामुळे सरकारी कर्मचार्‍यांची आयुष्यभरची सुरक्षा निर्माण होईल.
