शेतकऱ्यांची चांदी होणार! या ठिकाणी कापूस भावामध्ये प्रचंड वाढ | kapus bhav today

नमस्कार शेतकरी बंधूंनो! आज आपण या सविस्तर लेखामध्ये जाणून घेणार आहोत सध्या खानदेशातील कापूस बाजारातील परिस्थिती, भाववाढीचे कारण, उत्पादनातील घट, शासकीय खरेदी केंद्रांची तयारी आणि शेतकऱ्यांच्या अपेक्षा काय आहेत. सध्या अनेक ठिकाणी कापसाच्या भावात सुधारणा दिसत आहे. काही बाजारांमध्ये दर मागील आठवड्यापेक्षा जवळपास हजार रुपयांनी वाढलेले आहेत. पण तरीही शेतकऱ्यांकडून विक्रीस प्रतिसाद कमी दिसत आहे. उत्पादन कमी आणि खर्च जास्त असल्याने बहुतांश शेतकरी आपल्या मालाची विक्री करण्यापूर्वी अधिक चांगल्या भावाची प्रतीक्षा करत आहेत.

कापसाच्या भावात सुधारणा – वाढलेला दर शेतकऱ्यांसाठी दिलासा

मागील काही आठवड्यांपासून खानदेशातील कापूस बाजारात भावात चढउतार सुरूच आहेत. मात्र, आता परिस्थिती काहीशी स्थिर होताना दिसते आहे. अनेक ठिकाणी कापसाचा भाव ७,२०० रुपये प्रति क्विंटलपर्यंत पोहोचला आहे. शुभ्र, उत्तम दर्जाचा आणि कमी ओलावा असलेला कापूस व्यापाऱ्यांकडून जास्त दराने घेतला जात आहे.
याआधी दर फक्त ६,००० ते ६,५०० रुपये इतकेच होते, परंतु मागील काही दिवसांत जवळपास हजार रुपयांचा फरक पडला आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना थोडा दिलासा मिळाला असला तरी अजूनही बऱ्याच ठिकाणी सरासरी दर ५,००० ते ६,५०० रुपयांदरम्यान आहेत.

शासकीय खरेदी केंद्रांची तयारी सुरू, पण नोंदणी मंदावलेली

या हंगामात शासकीय कापूस खरेदीसाठी सर्व तयारी पूर्ण करण्यात आली आहे. कापूस खरेदी केंद्रांवर नोंदणी प्रक्रिया सुरू आहे, पण शेतकऱ्यांकडून अपेक्षित प्रतिसाद मिळत नाहीये. नोंदणीस कमी प्रतिसाद देण्यामागे प्रमुख कारण म्हणजे कापसाचे कमी उत्पादन आणि अपुरी आवक. अनेक शेतकऱ्यांकडे अजून कापूस पूर्णपणे सुटलेलाच नाही. काही ठिकाणी कोरडवाहू भागांमध्ये पावसाचा अभाव असल्याने पिक वाढलेच नाही. त्यामुळे सध्या कापूस विक्रीसाठी बाजारात मोठ्या प्रमाणावर येत नाही.

उत्पादन घट आणि खर्चवाढ – शेतकऱ्यांची मोठी चिंता

या वर्षी शेतकऱ्यांना कापसाचे उत्पादन फारच कमी मिळाले आहे. काही शेतकऱ्यांना फक्त ३ ते ३.५ क्विंटल कापूस प्रति एकर मिळाल्याचे दिसून येते आहे. काहींना तर त्याहूनही कमी. हे उत्पादन शेतकऱ्यांच्या खर्चाच्या तुलनेत अत्यंत अपुरे आहे.
खतांचे दर, बियाणे, मशागत आणि मजुरीवरील खर्च वाढल्यामुळे उत्पादन खर्च दुप्पट झाला आहे. या वाढत्या खर्चामुळे शेतकऱ्यांच्या हातात फारसे काही राहत नाही. त्यामुळे त्यांना आशा आहे की, कापसाला योग्य आणि स्थिर भाव मिळेल, ज्यामुळे त्यांच्या हंगामी खर्चाची भरपाई होईल.

वाढलेल्या भावांनंतरही विक्रीला प्रतिसाद कमी

कापसाचे दर वाढले असले तरी शेतकरी आपला कापूस विकायला फारसे पुढे येत नाहीत. कारण बहुतेक शेतकऱ्यांना वाटते की पुढील काही दिवसांत दर आणखी वाढतील. त्यामुळे ते आपला माल सध्या घरातच साठवून ठेवत आहेत.
काही व्यापारी थेट गावात जाऊन खरेदी करण्याचा प्रयत्न करत आहेत. तरीही प्रतिसाद मर्यादित आहे. शेतकरी अजूनही भाववाढीच्या प्रतीक्षेत आहेत. अनेकांना वाटते की, जर भाव ७,५०० ते ८,००० रुपयांपर्यंत गेले, तर विक्री वाढेल.

प्रक्रिया उद्योग मंदावलेले – कच्च्या मालाची कमतरता

सध्या खानदेशातील कापूस प्रक्रिया उद्योगांनाही अडचणी येत आहेत. कारण बाजारातील आवक खूपच कमी आहे. रोज सुमारे ५,००० ते ६,००० क्विंटल कापूसच बाजारात येतो आहे. मागील पंधरवड्यात ही आवक आणखी कमी होती, परंतु आता थोडी वाढ झाली आहे. तरीही प्रक्रिया कारखान्यांना कच्चा माल अपुरा पडतो आहे. यामुळे गिरण्यांचे काम संथ गतीने सुरू आहे.

दर्जा आणि ओलावा ठरवतात दर

खानदेशात कापसाचे भाव पूर्णपणे दर्जावर अवलंबून असतात. शुभ्र, स्वच्छ आणि कमी ओलावा असलेला कापूस व्यापाऱ्यांना जास्त पसंत पडतो. अशा दर्जेदार कापसाला ७,२०० रुपये प्रति क्विंटलपर्यंत भाव मिळतो. तर जास्त ओलावा किंवा कमी दर्जा असलेल्या कापसाला ५,००० ते ६,५०० रुपये दरम्यान भाव मिळतो. यामुळे शेतकरी आपला कापूस नीट सुकवून आणि स्वच्छ ठेवण्यावर भर देत आहेत, जेणेकरून बाजारात चांगला दर मिळेल.

हवामानाचा परिणामही कापसाच्या उत्पादनावर मोठ्या प्रमाणात झाला आहे. काही ठिकाणी अतिवृष्टी, तर काही भागात दुष्काळी स्थिती असल्याने पिकावर विपरीत परिणाम झाला. आता मात्र हवामान स्थिर होत असल्याने उर्वरित पिकाची काढणी सुरू झाली आहे. पुढील काही आठवड्यांत आवक वाढेल अशी अपेक्षा आहे.

शेतकऱ्यांना वाटते की, आवक वाढली तरीही भाव स्थिर राहावेत आणि सरकारी खरेदी लवकर सुरू व्हावी. कारण यावर्षी अनेकांनी कर्ज घेऊन शेती केली आहे आणि त्यांना तुरळक नफा मिळण्याचीच आशा आहे.