मित्रांनो, महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना सिंचनासाठी स्वस्त आणि टिकाऊ उर्जा उपलब्ध करून देण्यासाठी राज्य शासनाच्या माध्यमातून मोठ्या प्रमाणात सौर कृषी पंप योजना राबवण्यात आली आहे. या योजनेद्वारे शेतकऱ्यांना सौर उर्जेवर चालणारे पंप देऊन त्यांच्या शेतीचे सिंचन अधिक सोपे आणि परवडणारे बनवले जात आहे. आतापर्यंत राज्यभरात सुमारे एक लाख सौर पंप उभारले गेले आहेत. यात 77 हजार पंप जनरल श्रेणीत येणाऱ्या शेतकऱ्यांना तर उर्वरित 23 हजार पंप अनुसूचित जाती आणि जमाती प्रवर्गातील शेतकऱ्यांना दिले गेले आहेत. सौर कृषी पंप योजनेची व्याप्ती मोठी असून, हे पंप मिळण्यासाठी अर्ज, नोंदणी आणि पेमेंटसंबंधी आवश्यक तपशील समजून घेणे महत्वाचे आहे.
या योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे, शेतकऱ्यांना शेतीसाठी लागणारी वीज सौर उर्जेतून उपलब्ध करून देणे. राज्य शासनाने अटल सौर कृषी पंप योजना, प्रधानमंत्री कुसुम सौर पंप योजना यांसारख्या विविध उपयोजनांद्वारे हा उपक्रम राबवला आहे. अटल सौर कृषी पंप योजनेच्या पहिल्या आणि दुसऱ्या टप्प्यात 7,000 ते 8,000 पंप बसवण्यात आले आहेत. प्रधानमंत्री कुसुम योजनेतर्गत राज्यात 2,800 सौर पंपांचे जाळे उभारले गेले आहे. या योजनेंतर्गत महाराष्ट्राला 5,05,000 सौर पंपांचा कोटा दिला गेला आहे, ज्यात मेडा आणि महावितरण यांच्या माध्यमातून 1,62,000 पेक्षा अधिक सौर पंपांची उभारणी झाली आहे.
सौर कृषी पंप योजनेसाठी अर्ज करताना काही महत्वपूर्ण टप्पे पार पाडावे लागतात. या योजनेतून लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी ‘मेडा’ (महाराष्ट्र एनर्जी डेव्हलपमेंट एजन्सी) किंवा महावितरणकडे अर्ज सादर करावा लागतो. यासाठी सरकारने ऑनलाईन अर्ज प्रक्रियेची सोय केली आहे. शेतकरी ऑनलाईन पोर्टलवर जाऊन आपले संपूर्ण तपशील भरू शकतात. अर्ज भरताना शेतकऱ्यांनी त्यांच्या शेतजमिनीचे तपशील, आधार कार्ड आणि आवश्यक कागदपत्रे सबमिट करावी लागतात.
नोंदणी प्रक्रियेनंतर सर्व अर्ज महावितरणकडे हस्तांतरित केले जातात. महावितरण नंतर संबंधित अर्जांची पडताळणी करून योग्य पात्र लाभार्थ्यांना निवडते. अर्जदार शेतकऱ्यांनी आपले अर्ज वेळेत सादर करावेत, कारण या योजनेत मर्यादित संख्येने पंप उपलब्ध आहेत.
काही शेतकऱ्यांच्या मनात सौर कृषी पंप मिळण्यासाठी लागणारा वेळ, प्रक्रियेतील विलंब, तसेच वितरणातील पारदर्शकता याबाबत शंका असतात. योजनेच्या अंतर्गत शेतकऱ्यांना वेळेवर सौर पंप मिळवणे हे प्राथमिक उद्दिष्ट आहे. शासनाच्या अधिकृत वेबसाईटवर सोलर पंपच्या यादीतून तपासणी करता येते. योजनेच्या पारदर्शकतेसाठी प्रशासनाने नोंदणीकृत लाभार्थ्यांची यादी प्रसिद्ध केली आहे.
सौर कृषी पंपामुळे शेतकऱ्यांना विजेवरून अवलंबून राहण्याची गरज कमी होते. सौर उर्जेवर चालणारे पंप हे वातावरणास अनुकूल असतात आणि वीज खर्चातही मोठी बचत होते. ही योजना शेतकऱ्यांना अधिक स्वावलंबी बनवते, आणि सौर ऊर्जा तंत्रज्ञानात रोजगाराच्या नव्या संधीही निर्माण करते.
